کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 71

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)
دو دو زدن-تکان تکان خوردن

خط کشیدن دور چیزی-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

دهان پر کن-بدون ارزش و اهمیت واقعی

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

خم شدن-دولا شدن

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

چشم و همچشمی-رقابت

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

زیر جلکی-پنهانی

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !
جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

 

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

 

 

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن
زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

دیر به دیر-هر از گاهی-هر از چندی-دیر دیر

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

 

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

پا شدن-از جا برخاستن
آواز شدن-شهره شدن
پَس-ناجور-خراب
پکاندن-ترکاندن

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن
در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

خوش رو-زیبا-خندان
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

دست به دست دادن-دست عروس را در دست داماد گذاشتن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن
بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن
زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن
از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

جَرّ-کشمکش دعوا

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)
راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

ادرار بزرگ(مدفوع)

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

چشم باباقوری-نابینا-کور

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود
دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

به تور زدن- به تور انداختن
پیه دل باز کردن-تحمل کردن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران
جا ماندن-فراموش شدن

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

 

چنگولک-سست و ضعیف

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

 

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

 

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

خودمانی-صمیمی-یکدل

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

 

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

زبیل-آشغال-زباله

خرکاری-پرکاری-مفت کاری

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

ریختن مو-سخت وحشت کردن
رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم

 

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

 
در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

راه راه-دارای خطوط موازی

پاچین-دامن زنانه

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

 

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها
دنبه تاو دادن برای کسی-به کسی بی اعتنایی کردن-فخر فروختن به کسی

 

جاگرم کردن-در جایی ماندن

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

 

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

حرف بی ربط-سخن نامربوط

بی دماغ-افسرده-اوقات تلخ-دمق
خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

ازرق-چشم زاغ

 

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

چرسی-آدم معتاد-افیونی

اجابت کردن معده-قضای حاجت

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن
داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

 

 

دود-دخانیات-مواد مخدر
البرز(بلندقامت، دلیر)

تعریفی-قابل توجه-عالی

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن
 

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

اِحلیل خوردن(فریب خوردن)
چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

تته پته-لکنت زبان

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن
پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

خفت افتادن-تنگ شدن-در تنگنا افتادن

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن
چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

 

در بردن-بیرون بردن-گذراندن

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

خیط شدن-نگا. خیت شدن
جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم
خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

 

چشم باباقوری-نابینا-کور

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

آبدست-ماهر-استاد

 
زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

بلا گردان کسی شدن-به جان خریدن بلای کسی

تا-توانایی

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

این سفر-این بار

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد
دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد
ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ
ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است
دل پایین ریختن-ترسیدن-وحشت کردن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

درآوردن شکلک-ادا در آوردن

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

 

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود
چار سر-حرف مفت-متلک

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری
دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد
دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

راپرت-گزارش-خبر

 

 

تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن

آب آتش زده(اشک)

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

دور از شما ب-لانسبت

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

 

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

 

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

تخم چشم-مردمک چشم

زیر سری-بالش-متکا

زانویی-زانو

بالا آوردن-استفراغ کردن

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

خر آوردن-بدبخت شدن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

جراندن-جر دادن-پاره کردن

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

افسارگسیخته(سرکش)

 

 

رسوایی بالا آوردن-کاری مایه ی رسوایی و شرمساری کردن

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)
دو دلی-تردید-بی تصمیمی

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن
خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن
خاکروبه ای-سپور-آشغالی

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

دست و بال-دور و بر-اطراف

 

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد
رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

چسی درکن-آدم پر مدعا

حق-باج سبیل-رشوه

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

دیر کرد-تاخیر-تعویق

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

دله دزد-آفتابه دزد-دزدی که به چیزهای کم ارزش قانع است

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

زار-کوتاه شده ی زایر

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

 
برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر
به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

 

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

 

 

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

دستِ چپ-سمت چپ

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن
از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

حلال-زن یا شوهر

دک کردن-از سر وا کردن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

 

جاهل پسند-چیزی که جوان

جا افتادن-سر جای خود آمدن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند
دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب
چپری آمدن-زود آمدن

خلاف-جرم
زود رنجی-نازک دلی-حساسیت
جرینگ-صدای سکه های پول
پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

آبِ سیاه-نیمه کوری

بند آوردن-متوقف کردن

بغداد خراب-شکم گرسنه

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

ترید- تلیت

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

از سر وا کردن(کاری را سرسری انجام دادن)

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

داش-لوطی-مشدی
آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن

پات-بی آبرو-بی تربیت

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

پا در هوا-بی اساس-بی اصل-غیر قطعی

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن
آه از نهاد کسی برآمدن(نهایت تاسف به کسی دست دادن)

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند
جَری کردن-رو. دادن-گستاخ کردن

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است

چپو-غارت-تاراج

جرینگ-صدای سکه های پول
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)