مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 343

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

 

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

جن بو داده-نوعی دشنام است

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا
دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)
چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

دانه دانه-یک یک

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

چیز دار-ثروتمند

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

 
پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

از کفر ابلیس مشهورتر(گاو پیشانی‌سفید، نزد همه معروف)
انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

دله دزدی-عمل دله دزد

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج

تلیت کردن-خیساندن نان در غذاهای آبکی

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

حال و بار-وضع زندگی

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه
جَرّ-کشمکش دعوا

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او
حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن
دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

به دست و پا افتادن-به تلاش و تقلای زیاد افتادن

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

 

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

ژوکر-آدم همه فن حریف

چرک و خون-چرک آلوده به خون

 

حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

چغلی کردن-شکایت کردن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن
دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن
آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

 

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

چهره کردن-نگا. چهره شدن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

 
خال-نقطه ی سیاه-لکه
در هم بودن-پریشان بودن-پکر بودن-نگران بودن

درد گرفتن دل از اسهال

دور دست-جایی دور

 

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

اتیکت-برچسب-آداب و رسوم-قاعده

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

زانویی-زانو
ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی

اله و بله-چنین و چنان

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

خرناس کشیدن-نگا. خرناس کردن

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن
چَکه-شوخ و بذله گو

زار-نا به سامان-خراب-بد
دلگرم-علاقه مند-مشتاق

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

 

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی
از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی
بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف
 

زار زدن-سخت گریه کردن

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

از کفر ابلیس مشهورتر(گاو پیشانی‌سفید، نزد همه معروف)

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

ددر برو-نانجیب-زن بدکاره
تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است
به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن
 

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

حقه زدن-فریب دادن

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

داغان-از هم پاشیده-پریشان

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو
زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

 

د ِ-زود باش!

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

خوش بنیه-سالم و قوی

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

 
آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده
آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

خرید خدمت-فروختن خدمت کارمند به اداره-پرداخت پول برای نرفتن به خدمت سربازی
خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند
ته نشین-رسوب کرده

الانه-همین حالا-هم اکنون

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

ته خوار-بچه باز

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

 

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

آب رفتن(بی‌اعتبار شدن، کوچک شدن)

بند آمدن-متوقف شدن

چُل کلید-جام درویشان

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

 
خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

باریک اندام-لاغر و ظریف
خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

از نان خوردن افتادن-نان کسی آجر شدن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت-ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست

دست و پا گیر-مزاحم-مانع از کاری

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

کار شگفت‌انگیز کردن
به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

دست به آب رسانیدن-به دستشویی رفتن-به توالت رفتن

 

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

دیگ به سر-لو لو

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

خاج کشیدن-صلیب کشیدن

پشت رو-وارونه

چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

الانه-همین حالا-هم اکنون

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

چل ستون-شبستان مسجد

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی
دم خروس در دست داشتن-بهانه داشتن

 

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

خاله جان آقا-یکی از چهار زن کلثوم ننه
از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

 

 
از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

خاک به دهنم-زبانم لال

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن
دهن-واحد آواز خواندن

بی در رو-بن بست
پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

اهل آن کار (کار بد)

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

 
زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

توان هماوردی با کسی را داشتن

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)

 

جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن
ابوقراضه-ابوطیاره

 

خودفروش-فاحشه-خائن
آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

 

دهان کسی آستر داشتن-قدرت خوردن خوردنی های بسیار داغ و تند را داشتن

دو به هم انداز-فتنه انگیز-سخن چین
چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق
 

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

 

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

اله و بله کردن-لاف زدن-چنین و چنان گفتن

الفرار(گریز، بگریز !)
 

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن
بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش
پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده
اصلاح-تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی

آلکلی(معتاد به الکل)

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

 

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری
 

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

چرک کردن-عفونت کردن زخم

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

چاره-درمان

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن
از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

چله-چاق-چرب و چیلی

 
چه غلط ها !-چه فضولی ها !

 

بد قدم-نامبارک-بد شگون

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند
راحت کردن-کشتن

 

خاله خرسه-دوست نادان

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود