مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 343

خواربار-ارزاق-خوراک

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

 

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

داو-نوبت بازی

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل
بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

خِر-حنجره-گلو

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند

بابت-مورد-زمینه-موضوع

 

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

آب از آب تکان نخوردن(رخ ندادن جنجال و هیاهو، آرام ماندن اوضاع)

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

آتشِ بسته(طلا)

بار سرکه- ترش ابرو

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان
زلم زیمبو-لوازم بی مصرف و بی ارزش

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

ذُق ذُق زدن-سوزش داشتن زخم

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن
آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

چاخان پاخان-دروغ

دُنگ-سهم-حصه

ابوقراضه-ابوطیاره

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها
خوش قواره-خوش اندازه-متناسب
درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم
بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

از عزا در آوردن-به دوره‌ی عزاداری پایان دادن
جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

 

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

 

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام
چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

باز و بسته ی امام هشتم بودن-نیروی و قدرت خود را مدیون نظر مساعد امام هشتم بودن

 

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

آمدن(آغاز به کاری کردن)
بغل پر کن-دختر یا زن چاق

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

 

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

چوبدار-گله دار-گوسفند دار

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

احتیاطی(نجس، ناپاک)

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

رضا شدن-راضی شدن

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

چیز خور شدن-مسموم شدن

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

دست از سر کچل کسی بر نداشتن-کسی را به حال خود نگذاشتن

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

 

آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری
تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

آمدن(آغاز به کاری کردن)

 

از قدیم ندیم‌ها-از گذشته‌های دور
پیچ دادن-چیزی را پیچاندن-به گردش در آوردن
پوشک-کهنه ی بچه

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

 

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

چشم کار کردن-دیدن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن
دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

ته ریش-ریش اندک

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

خراشه-تراشه-خرده ی چوب
چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب
برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن
دم و دستگاه-ثروت-بیا و برو-تجمل-مکنت و دارایی

تاریخچه-تاریخ مختصر

دیوار را یک طرفه کاه گل کردن-یک طرفه قضاوت کردن

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

بلند بالا-قد بلند

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

چندر غاز-پول بسیار کم

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

حال و بار-وضع زندگی

 

 
پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

چیل-آدم بد بیار

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

خاک به دهنم-زبانم لال

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

 

پیش-برنده-آن که جلو است

 

 

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

 

پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن

دو به هم زن-دو به هم انداز

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

چوغ-چوب

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

 

 

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن
بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.
پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن
دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن
آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست
تر و فرز-چست و چابک

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

چِخ کردن-راندن سگ

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

 

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز
آب سیر-جانور خوش‌رفتار
دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن
جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن
استخوان لای زخم گذاشتن-بلاتکلیف گذاشتن-کاری را کش دادن

رم دادن-رماندن-فراری دادن

خِر-حنجره-گلو

کار شگفت‌انگیز کردن

زرت و زورت-زرت و پرت

پریدن خواب از سر کسی-خواب نیامدن-هرچند وقت خواب باشد

به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه
خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

(نزد کسبه) نخستین فروش بامداد

 

زار-کوتاه شده ی زایر

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

 

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

خندق بلا-شکم

تگری-بسیار خنگ-یخچالی

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

زردنبو-زردمبو

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن
پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

الف کوفی-چیز کج-آلت تناسلی

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

 

حرص و جوش-عصبانیت

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

پشت دستی زدن-برای تنبیه به پشت دست بچه زدن

تعلیمی-عصای کوچک

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

چاخان پاخان-دروغ
از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

 

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

 

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

خوش بنیه-سالم و قوی

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

بخار-توانایی-شایستگی

 

 

 

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

 

پا به رکاب-آماده ی رفتن

 

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید
چاچول باز-حقه باز-شیاد

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

آل(موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول)

آب آتش مزاج(می سرخ)

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن
در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

دود-دخانیات-مواد مخدر

رضا شدن-راضی شدن

 

اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن

زهرحند-خنده ی تلخ و از روی خشم

 

چپری آمدن-زود آمدن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

 

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

ریش شدن-ریش ریش شدن

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن
آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

 
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

دان-دانه-چینه

جیش-ادرار در زبان کودکان

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

دور از شما ب-لانسبت

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب
چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

 

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)
خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

ابوقراضه-ابوطیاره

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

 

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

چوب سیگار-نی سیگار

پسله-جای پنهان-در نهان

آواز دادن(خواستن)

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

 

اله و بله(چنین و چنان)

 

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

رومیزی-منسوب به میز

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

 
چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط
حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی
بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن
خسارت دیدن-زیان دیدن
پورت-سر و صدا-داد و فریاد

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

بمیرم-قربان بروم