مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 146

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

حَب-قرص

 

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن
اهل و نا اهل(کس و ناکس، نجیب و نانجیب)
رسانه-وسیله ی ارتباطی

جِر-اوقات تلخی-لج
آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب
بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

پوشک-کهنه ی بچه

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

اسم درگوشی(نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است)

دخالت کردن-در آمدن در کاری

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب
خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن
آکله فرنگی(سیفلیس)

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

زمانه بازی کردن-با زبان بازی و چاپلوسی رفتار کردن

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

 
خُل-آتش زیر خاکستر-خاک و کثافت

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

 

 

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن
حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

 

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود
خرجی-پول لازم برای گذران روز

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

 

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

 

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

جَلَب-حقه باز-موذی-تقلبی-زن نا به کار

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

 
دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

 

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

 
بیرون رفتن-به توالت رفتن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن
خودمانی-صمیمی-یکدل

پاشیر-گودال پای شیر آب

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

پا در رکاب-حاضر و آماده
راست آمدن-درست درآمدن حدس و پیش بینی
خرجی-پول لازم برای گذران روز

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

 

رفتگار-رفتنی-مردنی

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

تُف کار-بچه باز

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

چار طاق-به طور کامل

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)
دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است
تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

پر گویی-روده درازی-پر چانگی

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

خایه دار-با جرات-شجاع
استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

خون مردن-منجمد شدن خون در زیر پوست بر اثر ضربه

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

 

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

چاره-درمان
پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند
زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

دل رحم-مهربان

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن
دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

حرف پوچ-سخن بی معنی

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین
جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

آبِ سیاه(نیمه کوری)

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم
خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

افسارگسیخته(سرکش)

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

زه کشی-خشکاندن باتلاق از طریق کندن نهری برای حریان دادن آب راکد باتلاق به آن
خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

دانه دانه-یک یک
پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

باب شدن-معمول و رایج شدن

دُم کلفت-پول دار-مقتدر
خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

خایه-بیضه-جرات

خربان-صاحب خر-خرکچی

اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
الحق و الانصاف-انصافن-حقن

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

 

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن

حلوا جوزی-آدم ساده دل و سر به راه-پر حوصله و مطیع

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

حال کردن-لذت بردن

 
آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

انگشت کردن-انگشت رساندن

جُربزه-قدرت-توانایی

دست باف-بافته با دست

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند
دندان کسی را شمردن-رگ خواب کسی را به دست آوردن-کسی را تحت تاثیر و نفوذ قرار دادن

به هر حال-در هر حال-در هر صورت

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

جفتک زن-لگد زن

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

 

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار
از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

پُر کار-فعال-با پشتکار

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
اهل آن کار (کار بد)

آب نخوردن(درنگ نکردن)

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

(به زبان کودکان) زخم شدن
رکاب دادن-راهی جایی شدن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

آبگوشتی(بی‌ارزش، پیش پا افتاده)

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

خط کشیدن دور چیزی-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

پا به رکاب-آماده ی رفتن

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)
جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند
آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن
دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت
بی دماغ-افسرده-اوقات تلخ-دمق
دم موشی-هر چیز باریک و دراز

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

دو کرپا-چمباتمه
آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

چراغان شدن-جشن گرفتن

دَم نقد-آماده-حاضر

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن
آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

خُردینه-بچه ی خردسال

پیش رس-زود رس
زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

پُر کار-فعال-با پشتکار
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

تیر در کردن-تیراندازی کردن

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

خورده برده-ملاخظه و پروا
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

چرب دست-ماهر-زبر دست

دوش فروش-ربا خوار

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن
خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن
رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

 

ترکیدن دل-از چیزی سخت ترسیدن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

 
 

 

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت
خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن
آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

داوطلب-خواستار-نامزد

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

خستگی در کردن-استراحت کردن

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

خبر-گزارش رویداد

خرسک-نوعی فرش

دور و دراز-فراخ و وسیع

 
خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

آخرین تحویل-قیامت

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

 
تیر کردن-نشان کردن
ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت